Çocuklarda ishal: Belirtiler, tedavi ve önleme Yolları

Çocuklarda ishal: Belirtiler, tedavi ve önleme Yolları

Çocuklarda sıkça karşılaşılan sağlık sorunlarından biri olan ishal, mikrobiyolojik ajanlar, toksinler, beslenme hataları ve otoimmün hastalıklar gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilmektedir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Görkem Astarcıoğlu, çocuklarda ishal belirtileri, ishalin tedavisi ve önleme yolları hakkında ebeveynlere önemli tavsiyelerde bulundu!...

Özet:

Çocuklarda ishal nedir, nasıl geçer?

Çocuklarda ishal, günlük dışkılama sayısının artması ve normalden daha sulu bir kıvama sahip olması durumunu ifade eder. Bu durum genellikle akut veya kronik gastroenteritlerle ilişkilidir. Akut gastroenteritler genellikle mikrobiyolojik etkenlerden kaynaklanır ve ortalama 7-10 gün sürerken, kronik gastroenteritler genellikle 2-3 haftadan daha uzun sürebilir.

Viral akut gastroenteritler genellikle kendi kendine düzelir, ancak kaybedilen sıvının yerine konması önemlidir. Bu nedenle, bebek veya çocuk dışkıladıkça beslenmeye devam etmeli, özellikle su içmeye özen gösterilmelidir. Kronik ishal durumlarının tedavisi ise temelde sebebine göre düzenlenmelidir. Uzman önerileriyle yapılan tedaviler, çocuğun sağlıklı bir şekilde normale dönmesine yardımcı olabilir.

İshal neden olur?

Mikrobiyolojik ajanlar, toksinler, beslenme hataları, bazı otoimmün hastalıklar ishale sebep olabilir.

İshal belirtileri nelerdir?

Karın ağrısı, halsizlik , iştahsızlık, kramplar, bol sulu dışkılama, bazen kusma, dehidratasyon, tenezm denilen dışkılama hissinin olduğu halde dışkılamakta zorlanma ishal belirtileri arasındadır.

İshal kaç gün sürer?

Gastroenteritler akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Akut gastroenteritler ortalama 7-10 gün sürerken kronik gastroenteritler genellikle 2 -3 haftadan daha uzun sürer.

İshal nasıl teşhis edilir?

Normalden sık ve sulu olan dışkılama sonucu hekime başvuran ailenin tanımlaması teşhis için yeterlidir.

İshal türleri nelerdir?

Çocukluk çağında, özellikle de 5 yaşın altında, ishalin kaynağı yaklaşık olarak dörtte bir olasılıkla Rotavirus’ tür. Gelişmekte olan ülkelerde; gelişmiş ülkelerdeki ile aynı sıklıkta görülmekle beraber; daha fazla hastaneye yatışa ve de ölüme sebep olmaktadır. Tüm dünyayı göz önüne alırsak bir dakikada bir çocuk rotavirus ishalinden kaybedilmektedir. Hijyen koşullarına dikkat edilmesi diğer ishallerden farklı olarak rotavirus ishalinden korunmada tek başına yeterli olmamaktadır. 

Özellikle kış mevsimi itibari ile salgınlara neden olmaktadır. Diğer ishallerden farklı olarak daha uzun sürmekte ve barsaklarda yaptığı harabiyet sonucu çocuklarda beslenme bozukluğuna sebep olabilmektedir. Türkiye’de yaşayan neredeyse her çocuğun 3 yaşına kadar rotavirus ile tanışacağını varsayarsak aşılamanın önemi artmaktadır.

Hangi ishal türü tehlikelidir?

Dizanteri denilen kanlı ishal ve büyüme gelişme geriliğine yol açması nedeniyle kronik ishaller tehlikelidir. Dizanteriye yol açan bakteriyel ajanın uygun antibiyotiklerle ortadan kaldırılması önemlidir. Kronik ishal etkeni parazit hastalıkları olabilir. Antiparazit ilaçlar ve eksilen vitamin ile minerallerin desteklenmesi gerekir.

İshal hangi renk olursa tehlikelidir?

Genelde bol sulu, hatta suya yakın bir renkte dışkılama olabilmekle birlikte; sarı, yeşil ya da gri renklerde de dışkılama olabilmektedir. Siyah dışkı mide bağırsak sistemine ait kanamalarda beyaz dışkı ise safra yolu tıkanıklıklarında görülebilir. Her ikisi de aciliyet gerektirir.

İshalin zehirli olduğu nasıl anlaşılır?

Halk arasında zehirli ishal denilen durum toksin üreten bakterilerle kontamine gıdaların tüketilmesi sonucu görülebilir. Özellikle kanlı ishal sebeplerinden biri olan şigella bakterisinin toksini oldukça tehlikelidir.

İshal nasıl tedavi edilir?

Genellikle ishallerin çoğu destek tedavi ile kendi kendini sınırlamaktadır. Bol sıvı tüketimi, anne sütü alan bebeğin sık sık emzirilmesi gerekmektedir. Mide bağırsak sisteminin işlevini tam yerine getirememesinden ötürü beslenmeyi hafifletmekte yarar vardır. Bununla beraber çocuğun iştahı da otomatik olarak azalmaktadır. Beslenmek istemeyen çocuk zorlanmamalı, beslenmek isteyen çocuğa da nispeten sindirimi kolay, tek malzemeli basit gıdalar teklif edilmelidir. Örnek olarak; pirinç lapası, haşlama patates, yoğurt, muz tüketilebilir.

İshal durumunda bağırsak enzimlerinden biri olan laktaz kaybedilir. Bu nedenle ishal olan çocuğa süt içirilmesi hazımsızlığı artırabileceğinden önerilmez.Kaybedilen mikrobiyatanın yerine konması önemlidir. Probiyotik takviyeleri ishal süresini kısaltabilir. Bağırsak epitelinin kendini yenilemesine yardımcı olan mineral çinkodur. Çinko takviyesi vermek ishalde faydalıdır. Dışkıdan izole edilmiş tehlikeli bir bakteri söz konusu değilse antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır.

İshalde ne zaman hastaneye gidilmeli?

İshal durumlarında vücut sıvısı kaybedilir. Belli bir orandan sonra tehlikeli olan bu duruma dehidratasyon denmektedir. Ağız mukozası kurumuş, tükrük ve göz yaşı azalmış, dudakları birbirine yapışmış, halsizleşmiş, uykuya meyilli, derisinin esnekliği ve parlak görünümü azalmış, idrar miktarı azalmış olan çocukların damardan sıvı takviyesi almaları için hastaneye başvurmaları gerekir.

İshal kendi kendine geçer mi?

Viral enfeksiyonlara bağlı ishallerin büyük bir çoğunluğu kendi kendine geçebilmektedir. Bakteriyel enfeksiyon ya da parazit enfestasyonlarına balı ishallerde ise uygun tedavi planlanmalıdır.

İshal bulaşıcı mıdır?

İshal sebebi çoğunlukla enfeksiyonlar olduğu için bulaşıcıdır. Özellikle rotavirüs ishali çok bulaşıcıdır. Çoğu enfeksiyon etkeni ishal durumu düzelse dahi günlerce hatta haftalarca dışkı ile atılmaya devam ettiğinden el hijyenine her zaman dikkat edilmesi gerekir. Kalabalık ailelerde, kreşlerde salgınlara yol açabilir.

Çocuklarda ishal nasıl önlenir?

Bez değişimleri esnalarında el hijyenine dikkat edilmesi, suların 1 yaş altında kaynatıldıktan sonra içirilmesi,  özellikle sıcak havalarda besinlerin çabuk bozulduğu unutulmadan buz dolabı dışında tutulmaması, oral dönemde olan çocukların cisimleri ağza götürme davranışı olduğu unutulmadan ulaşabileceği objelerin temizliğinden emin olunması, yakın zamanda ishal şikayeti olan başka kişilerle temas edilmemesi ve en önemlisi rotavirüs aşılarının ihmal edilmemesi ile önlenebilmektedir.

Çocuklarda ishal ateş yapar mı?

Enfeksiyona bağlı ishaller ilk günlerinde ateş semptomu da gösterebilmektedirler. Ateşin de dehidratasyonu artırabileceği unutulmamalı, ateşi olan çocuğa bol su içirilmesi sağlanmalıdır.

Çocuklarda ishal kaç gün sürer?

Etkene bağlı olarak değişmektedir. Norovirüslere bağlı ishaller genellikle 3 günde gerilerken, rotavirüs ve adenovirüslere bağlı ishaller 10 güne uzamaktadır.

 ‘’İçerik bilgilendirme amaçlıdır, tedavi ya da tedaviye yönelik sağlık hizmeti bilgileri içermemektedir. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.’’