Koronavirüs Nedir? Covid-19'dan Nasıl Korunabilirsiniz?
İnsanlık tarih boyunca öldürücü salgın hastalıklar ile savaş vermiştir. On ikinci yüzyılda yaklaşık iki yüz milyon insanın ölümüne sebebiyet veren Kara Veba, pirelerden insana geçen bir bakteri sonucunda ortaya çıkmıştır. Su çiçeği, kolera salgınları, İspanyol gribi, HIV virüsü gibi hastalıklar da çok sayıda insanın ölümle karşılaşmasına sebebiyet vermiştir. Geçtiğimiz yıl aralık ayında Çin’in Vuhan kentinde balık pazarında bir yarasa tarafından insana geçtiği düşünülen 2019-nCoV virüsü ise günümüzde bir salgının başlamasına sebep olmuştur.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından 12 Mart Perşembe günü pandemi olarak ilan edilen Covid-19 yani koronavirüs, şu anda yüz yetmiş ülkeden fazla yerde insan sağlığını tehdit etmektedir.
Covid-19 / Koronavirüs Nedir?
Literatürde CoV olarak adlandırılan koronavirüs ailesinin bir alt türü olan ve ilk kez 2019 yılı aralık ayında Çin’de görülen yeni 2019-nCov virüsü, Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmiştir. Pandemi, bulaş kapasitesi yüksek bir virüsün ya da bakterinin neden olduğu hastalıkların kıtasal ya da evrensel ölçüde etkisini göstermesi ve insan sağlığını tehdit etmesi durumudur.
Mavi ölüm olarak da bilenen ve H5N1 virüsünün sebep olduğu kuş gribi hastalığından sonra Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak nitelendirilen ilk hastalık Covid-19’dur.
2019-nCoV virüsünün taç şekline olan benzerliğinden dolayı virüse taç anlamına gelen korona adı verilmiştir. 2019 yılının aralık ayında Çin’in ardından Japonya, Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletleri’nde de etkileyen koronavirüs, insanların doğrudan akciğerlerini hedef alıyor, solunum yollarına zarar veriyor ve bağışıklığın yeterli olmadığı durumlarda nefes darlığı daha ileri safhalarda ise boğularak ölüme neden olabiliyor.
Koronavirüs Nasıl Bulaşır?
Koronavirüs bulaşma yolları; solunum yolu, öksürme ve hapşırma sırasında havaya saçılan virüslerin alınması ya da üzerinde virüs barındıran yüzeylere dokunulmasının ardından ağız, burun ve yüze dokunulması olarak bilinmektedir.
Uzmanlar tarafından virüsün havaya asılı kalıp kalamayacağı yani havadan virüsü kapma ihtimali halen tartışılmaktadır. Virüsün ortalama kuluçka süresi on dört gün olarak belirlenmiş olmakla birlikte semptomları genellikle dördüncü beşinci günlerde görülmeye başlamaktadır.
Koronavirüs Belirtileri Nelerdir? Kuluçka Süresi Nedir?
Ortalama on dört gün olarak belirlenen kuluçka süresinin ise bazı uzmanlar tarafından yirmi dört güne kadar olabileceği ileri sürülmektedir. Koronavirüsün üç ana belirtisi kuru öksürük, nefes darlığı ve yüksek ateş olarak belirlenmiştir. Virüsün vücuda girişini takiben ilk üç günde genellikle soğuk algınlığı ve gribe benzer hafif belirtiler oluşmaktadır. Kişinin bağışıklık sistemine bağlı olarak ishal ve mide bulantısı da görülebilmektedir.
Zaman içerisinde boğaz ağrısının artmasıyla birlikte iştahsızlık ve takiben eklem ağrıları ve yüksek ateş semptomlara eklenmektedir. Şiddetli kusma, nefes darlığı, soluk alıp vermede problem, yüz bölgesinin mavileşmesi gibi belirtiler genelde kuluçka süresinin sonunda görülen ve insan sağlığını ciddi olarak tehdit eden sorunlardır. Koronavirüs semptomlarının; kişinin yaşına, bağışıklık sistemine ve çeşitli parametrelere göre değişiklik gösterdiği düşünülmektedir.
Gençlerde genellikle hafif bir grip gibi seyreden koronavirüs; bağışıklığı düşük, kronik hasta ya da altmış yaş üstü bireylerde daha ağır seyredebilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı bir araştırmaya göre virüsün bulaştığı kişilerin %81’i hastalığı hafif geçirmektedir. Aynı çalışmada elde edilen bilgiler doğrultusunda virüsün yarattığı ölüm oranının hastaların %3’ü civarlarında olduğu görülmektedir.
Koronavirüs Çocukları ve Bebekleri Etkiler Mi?
Koronavirüsün çocukları ve bebekleri de yetişkinler gibi enfekte edebildiği bilinmektedir fakat günümüze kadar olan verilere bakıldığında 0-9 yaş grubunun taşıyıcı özelliklerinin yüksek olduğunu görmekteyiz. Başka bir deyişle çocuklarda ve bebeklerde koronavirüs, diğer tüm yaş gruplarına göre oldukça hafif seyretmektedir.
Buna rağmen karaciğer, böbrek ve kalp yetmezliği, ağır akciğer rahatsızlığı, lösemi gibi kronik hastalığa sahip çocuklarda koronavirüs; bağışıklık sisteminin zayıf olmasından dolayı enfeksiyon daha ağır geçebilmektedir.
Koronavirüsten Korunmak İçin Neler Yapabilirsiniz?
Türkiye ve dünya çapında ciddi bir salgın haline gelmiş olan koronavirüsten korunmak için uygulaması oldukça kolay önlemler bulunmaktadır. Bunlardan ilki ve en önemlisi el yıkamadır. Ellerde taşınılan virüslerin ağız ve burun yoluyla vücuda girmesi muhtemel olduğundan dolayı gün içerisinde sık sık el yıkama, hastalıkla mücadelede ve salgının yayılmasını önlemek konusunda önem teşkil etmektedir. Yirmi saniye boyunca sabun ve su yardımıyla el bölgesini, avuç içini, tırnak bölgesini yıkamak virüs ile mücadele konusunda oldukça önemlidir.
Ortamda elleri yıkamak olanağı bulunmuyorsa, kolonya ya da dezenfektan gibi sıvılarla el hijyenini sağlamak ve elleri yüz bölgesine dokundurmamak virüsün vücuda girişini engellemektedir. Öksürme veya hapşırma esnasında ağız ve burun tek kullanımlık mendil ya da dirsek içi yardımı ile kapatılması virüsün saçılmasına engel olmaktadır. Salgından korunmak için evde kalmak ve zorunlu haller hariç dışarı çıkmamak, kalabalık ortamlarda bulunulması gerekiyorsa kişilerle aramıza en az bir metre sosyal mesafe koymak virüsün bulaşmasını önlemektedir.
Vücut bağışıklığını artırmak için yeşil yapraklı sebzeler, C vitamini içeren meyveler ve bol miktarda su tüketilmelidir. Evde vakit geçirilen bu dönemde bağışıklığın güçlü kalması adına evde ufak egzersizler yapılmalıdır. Salgın riskinin arttığı bu dönemlerde bu kurallara uyarak, seyahatleri erteleyerek, zorunlu olmadıkça dışarı çıkmayarak, kişisel temizliğe önem vererek, beslenmeye dikkat ederek kendinizi korumakla birlikte bu sürenin en kısa zamanda atlatılmasına katkıda bulunabilirsiniz.
Bebeğiniz ve Çocuğunuzun Koronavirüsten Korunması İçin Neler Yapabilirsiniz?
Yetişkinlerin aldığı tedbirlere benzer olarak el ve vücut hijyeni, sosyal mesafenin sağlanması, bağışıklığın güçlendirilmesi, evde vakit geçirilmesi çocuk ve bebekleri koronavirüsten korumaktadır.
Çocuklu ve bebekli aileler evin kapı kolları, fayanslar, kapı yüzeyleri gibi yüzeylerinin temizliğine daha fazla önem göstermelidir. Çünkü çocuklar ve bebeklerde yüzeylerden aldıkları virüsü ağız veya burun yoluyla vücuda almak olasılığı daha fazladır. Görüldüğü gibi küçük tedbirler alarak Covid-19 salgınından korunmak mümkündür.
