Anne sütü, bebeklerin sağlıklı büyüme ve gelişimi için gerekli tüm besin ögelerini içeren en ideal besin kaynağıdır. Prematüre ya da zamanında doğmuş bebekler için de benzersiz koruma ve bağışıklık desteği sağlar. Emzirme süreci ayrıca anne-bebek arasındaki bağı güçlendirirken, annenin sağlık risklerini de azaltır. Dünya Sağlık Örgütü, bebeklerin ilk altı ay boyunca sadece anne sütü ile beslenmesini ve iki yaşına kadar ek gıdalara devam edilmesini öneriyor. Uzman Diyetisyen İrem Uğur, anne sütünün önemini ve anne sütünü arttıran yiyecekleri yazdı!
Emzirme ve Anne Sütünün Önemi
Anne sütü, her bebeğin hayatının ilk 6 ayında normal büyüme ve gelişmesine yetecek tüm besin ögelerini (protein, vitamin, mineral gibi) tek başına karşılayacak en uygun besindir. Hem prematüre hem de zamanında doğmuş bebeğin kendi annesinin sütü kendisine özeldir. Bağışıklığı güçlendirir, hastalıklara karşı koruyucudur. Emzirme sürecinde anne ile bebek arasında kurulacak olan bağ, bebeğin bedensel, zihinsel ve psikolojik olarak sağlıklı gelişimine yardımcı olur. Aynı zamanda, anne sütünü artıran yiyeceklerle desteklenen sağlıklı bir beslenme düzeni, emzirme ile birlikte annenin sağlığını korur ve meme kanseri, yumurtalık kanseri ve osteoporoz riskini azaltır.
Emziren Anne Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?
Yenidoğan beslenmesinde en doğal ve en ideal ürün olan anne sütü, annenin aldığı besinlerin bir ürünüdür. Yeterli sütün salgılanması ve süt yapımının sürdürülmesi için annenin yeterli, düzenli ve dengeli beslenmesi, yeterli sıvı alımı, uyku süresi ve kalitesi, stresten uzak durması ve dinlenmesi, doğru emzirme tekniği ile bebeği sık sık emzirmesi ve memelerin boşaltılması çok önemli faktörlerdir. Uyku düzeniniz ilk zamanlar karışsa da sütünüzün hacim ve kalitesinin artması ve ani acıkmaları önlemek için gün içinde ana ve ara öğünlerinizi atlamamaya özen göstermelisiniz. Bununla birlikte anne sütünü arttıran yiyecekler tüketmek de destekleyici olacaktır.
Anne Sütünü Arttıran Yiyecekler Nelerdir?
Anne sütünün besleyici özellikleri, bebeğin sağlıklı bir şekilde büyümesi için hayati öneme sahiptir. Bu nedenle emzirme dönemi, hem anne hem de bebek sağlığı açısından son derece kritik bir süreçtir. Bu dönemde annenin beslenme şekli, süt üretimini ve kalitesini doğrudan etkiler. Dolayısıyla, emzirme sürecinde doğru besinleri seçmek, anne sütünü arttıran yiyecekler tüketmek anne sütünü artırmak ve zenginleştirmek için büyük bir fırsat sunar. Peki, anne sütünü artırmaya yardımcı olan bu besinler nelerdir? Gelin, emzirme sürecinde fayda sağlayacak besinleri daha yakından inceleyelim.
Yulaf
Yulaf, içeriğinde bulunan bitkisel östrojen, betaglukan gibi maddeler ile anne sütünün salgılanmasını sağlayan hormonların (oksitosin, prolaktin gibi) üretilmesini desteklemekte, rahatlatıcı etkisiyle sütün kanallarda ilerlemesine ve aynı zamanda bağışık sisteminin güçlenmesine yardımcı olmaktadır. Bitkisel demir de içermektedir. Yulaf ezmesini, süt veya yoğurt ile, ister tatlı (taze meyve/kuru meyve ve kuruyemiş ekleyerek) ister tuzlu şekilde (yulaflı omlet, yulaflı cacık gibi) tüketebilirsiniz.
Badem ve Diğer Yağlı Tohumlar
Badem başta olmak üzere ceviz, fındık, antep fıstığı, susam gibi yağlı tohumlar vitamin, mineral, lif ve antioksidanlar yönünden zengindir. Özellikle içeriğindeki kalsiyum, magnezyum, çinko gibi mineraller ve kaliteli yağ içeriği açısından süt kalitesinin ve miktarının artmasına yardımcı olmaktadır. Her gün ara öğünlerde 1 avuç içi kadar kuruyemiş yemeniz yeterli olacaktır.
Havuç
A vitamini ve östrojen hormonuna benzeyen bitki bazlı bir kimyasal olan fitoöstrojen içeriği ile havuç, süt kanallarını geliştirmekte ve süt kalitesini artırmada etkilidir. Aynı zamanda emzirme döneminde daha fazla ihtiyaç haline gelen beta karoteni de büyük ölçüde karşılayıp anneye enerji vermektedir.
Ispanak ve Diğer Yeşil Yapraklı Sebzeler
Ispanak, brokoli, lahana gibi yeşil yapraklı gıdalar; A, C, E ve K vitaminlerinin yanı sıra folik asit, lif, antioksidanlar, demir ve kalsiyum gibi mineraller açısından zengindir. Özellikle folik asit, demir ve kalsiyum gebelik döneminde olduğu kadar, emzirme döneminde de çok önemlidir. Anne sütünü artırırken bebeğin bağışıklık sisteminin güçlenmesine de yardımcı olan yeşil yapraklı sebzeleri her gün en az 1 porsiyon beslenmenize eklemelisiniz.
Rezene
Bazı bitkisel çayların kullanılmasının anne sütünü artırıcı etkisi olduğu gözlemlense de, bitkisel çayların anne sütüne ve bebek beslenmesine etkisi bilimsel olarak kanıtlanmış değildir. Genellikle anneler rezene, ıhlamur, anason, galaktagog bitki karışımı çayı, ayva yaprağı gibi bitkisel çayların anne sütünü artırdığını belirtmişlerdir. Rezene aynı zamanda anne sütüyle bebeğe geçerek bebeğin sindirim sorunlarına yardımcı olabilmektedir. Doktor onayıyla bitki çayı tüketmenizi tavsiye edilir.
Arpa ve Tam Tahıllı Besinler
Arpa içinde bulunan polisakkaritler, prolaktin hormonunu ve buna bağlı olarak anne sütünü artırmaya yardımcı olmaktadır. Arpayı doğrudan tüketmekte zorlananlar, ürünün çimlendirilmesi ile yapılan malt içecekleri kontrollü şekilde tüketilebilir. Boza da anneye süt yapan yiyecekler arasındadır.
Arpa gibi tam buğday, tam tahıl, siyez, bulgur ve nohut, mercimek, bezelye gibi kuru baklagiller gibi kompleks karbonhidratlar da enerji arttırma, uzun süre tok tutma, lif, vitamin (özellikle B grubu) ve mineral ihtiyacı sağlama ve kan şekerini dengede tutma ile emziren anne beslenmesine ve fitoöstrojenler sayesinde süt artmasına destek olmaktadır.
Zencefil
Zencefil, süt üretimini destekleyen ve sindirimi düzenlemeye yardımcı olan güçlü bir doğal besindir. İçeriğindeki besin ögeleri sayesinde doğum sonrası süt yapan yiyecekler arasında yer alarak anne sütü kalitesinin artmasına katkıda bulunur. Aynı zamanda, zencefilin anti-inflamatuar özellikleri, emziren annelerin sindirim sistemini rahatlatır ve mide bulantısı gibi rahatsızlıkların önlenmesine yardımcı olur.
Sarımsak
Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde etkili olan sarımsağın, anne sütünün artmasına yardımcı galaktagog özelliği olduğu gözlemlense de , bebeğiniz sarımsağa karşı gıda duyarlılığı veya gaz gibi farklı reaksiyonlar gösterebileceği için dikkatli tüketmelisiniz.
Su ve Sıvı Tüketimi
Anne sütünün büyük kısmını oluşturan su, süt üretimin artması için en büyük destekçidir. Yeterli düzeyde anne sütü üretimi için emzirme döneminde günlük ihtiyacınızdan yaklaşık 1 litre daha fazla su içmeye özen göstermelisiniz. Günlük su ihtiyacınızı tespit etmek için de kilonuzu 30 ile çarpabilirsiniz. Örneğin 60 kilo iseniz günde 1800 ml + 1000 ml kadar su içmeniz gerekir. Özellikle suya ek olarak rezene, ıhlamur, nane, papatya gibi bitki çayları, şekersiz komposto ve limonata, arada taze sıkılmış meyve suları da tercih edilebilir.
Gazlı ve glikoz-fruktoz şurubu içeren içeceklerden olabildiğince kaçınılmalıdır. Çay ve kahve vitamin ve mineral kayıplarını arttırdığı, vücuttan suyu uzaklaştırdığı ve kafein içeriğinden dolayı mümkün olduğunca tüketilmemelidir.Zengin bir kalsiyum ve protein kaynağı olan ayran, kefir gibi süt ürünlerinin tüketiminde laktoz intoleransı dikkat edilmesi gereken bir noktadır.
Taze ve kuru meyveler
Vitamin ve mineral yönünden zengin sebze ve meyvelere günlük beslenmenizde mutlaka yer verilmelidir. Özellikle kayısı, muz, hurma gibi meyveler, vücutta süt üretimini artıran prolaktin hormonunu artırabilir. Ayrıca iyi bir lif, potasyum, A vitamini ve C vitamini kaynağıdır. Kurutulmuş meyvelerin kalsiyum içeriği yüksek olduğunu bilmenizde de fayda var!
Yumurta ve kırmızı Et
Demir eksikliği emzirme döneminde sık karşılaşılan bir sorundur. Anne sütüyle bebeğe geçen demir, bebeğin demir depolarının dolması ve kan yapımında kullanılması açısından oldukça önemlidir. Demir eksikliğini engellemek ve anne sütünün kalitesinin artırması için kaliteli bir protein kaynağı olan yumurtaya her gün yer verilmelidir.
Yağlı Balıklar
Balıkta bulunan ve anne sütü ile bebeğe geçecek olan omega-3, DHA, EPA bebeğin sinir sistemi ve mental gelişimi için oldukça önemlidir. Yalnızca anne sütünü artırmayan bu bileşenlerin doğum sonrası depresyona da iyi geldiği düşünülmektedir. Haftada 1-2 kez balık tüketmeye özen göstermelisiniz.
Emziren Annelerin Tüketmemesi Gereken Besinler
Emzirme dönemi, hem anne hem de bebek için hayati öneme sahip bir süreçtir. Bu dönemde beslenme alışkanlıklarınız, bebeğinizin sağlıklı büyümesi ve gelişimi üzerinde doğrudan etkili olur. Unutmayın ki, sizin tükettiğiniz her besin, bebeğinize geçer ve onun sağlığını etkileyebilir. Bu nedenle, emzirme sürecinde ne yediğinize ve içtiğinize dikkat etmeniz son derece önemlidir.
Bu kritik dönemde, bebeğinize en iyi besinleri sunmak için bazı gıdalardan kaçınmak gerekebilir. İşte emzirirken uzak durmanız gerekenler:
- Emziren annelerin, içeriği bilinmeyen gıdaları tüketmekten kaçınması önemlidir. Önerilen miktarlardan fazla kullanılan gıda katkı maddeleri anne sütünden bebeğe geçerek istenmeyen durumlara yol açabilir. Tarım ürünlerine haşere öldürücü ilaçlar atıldığından sebze ve meyveler iyice yıkanmalıdır.
- Salam, sosis, sucuk gibi katkı maddesi içeren besinlerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
- Sigara, alkol ve yapay tatlandırıcılar anne sütüne geçtiği için kullanılmamalıdır.
- Soğan, sarımsak, brokoli, kabak, karnabahar, acı baharatlar veya kuru baklagiller, işlenmiş gıdalar, yüksek laktozlu bazı süt ürünleri, kafeinli içecekler anne sütünün tadını değiştirebilir. Bu durum bazı bebeklerde huzursuzluk (gaz oluşturması, emmeyi reddetme gibi) yaratırken, bazıları hiç fark etmeyebilir. Bebeğinizde ciddi birtakım huzursuzluklar gelişirse, bu tür besinler ya daha az sıklıkla tüketilmeli ya da hiç tüketilmemelidir. İyi pişirilmeli ve haşlama suları dökülmelidir.
- Beslenme, bir bütün olarak ele alınmalıdır. Bu nedenle, tek bir besin ne zayıflamaya ne de anne sütünü artırmaya doğrudan etki eder. Ancak, yukarıda verilen önerilere uyarak yeterli ve dengeli bir beslenme düzeni oluşturduğunuzda, hem süt kalitesi hem de veriminde artış sağlanacaktır.
Emzirme döneminde, bebeğin sağlıklı gelişimi için tüketilmemesi gereken gıdalardan uzak durmak ve anne sütünü arttıran yiyeceklere odaklanmak önemlidir. Genel olarak bol sıvı tüketmek, protein, vitamin ve mineral açısından zengin besinler tercih etmek fayda sağlayacaktır.
