Çocuklar bir yandan büyürken bir yandan da ebeveynin aklına “acaba yeteri kadar büyüyor mu” sorusu gelir. Çocuğun gelişim çağında erken tespit edilen büyüme sorunlarına kolaylıkla tedbir alınabilirken, ilerleyen yaşlarda bu kapsamda oluşan problemlere müdahale etmek gittikçe zorlaşır. Büyümenin takip edilmesi dendiğinde akla kelime anlamı itibariyle büyüme eğrisini ifade eden persentil gelir. Persentil, bilimsel kabul gören ilkeler doğrultusunda Dünya Sağlık Örgütü tarafından hazırlanmış bir tablodur. Peki, persentil nedir ve neden önemlidir aşağıdaki yazımızda bulabilirsiniz.
Persentil Nedir? Persentil Ne Demek?
Bebeğin doğması ile birlikte ebeveynin hayatına yeni bir tabir olarak persentil girer. Anne babaların en çok önem vermesi gereken gelişim büyüme eğrisi persentildir. Bu büyüme eğrisi çocuğun yıllar içinde ulaşması gereken fiziksel özellikleri gösterir. Bebeğin doğumundan itibaren anne babalar persentil eğrisi yardımı ile çocuklarının yeterli gelişim sağlayıp sağlamadığını kolayca anlayabilirler. Bu sayede ebeveyn, çocuğunun gelişiminde bir problem olduğunu erken teşhis edebilir. Bu durum gelişimsel bir sorun ise buna derhal çözüm bulabilir. Ülkemizde kullanılan persentil tablosu, Türkiye ortalaması dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Peki, fiziksel gelişim kapsamında nedir bu boy kilo değerleri? Bebeğin gelişiminde uzmanlar 3 özelliği baz alır. Bunlar boy, kilo ve baş çevresidir. Persentil tablosu da bu değerler baz alınarak hazırlanır. Bu 3 kriter bebeğin o ana kadar sağlıklı gelişip gelişmediğini gösteren persentil hesaplama tablosudur.
Anne babalar daha çok boy ve kilo değerleri baz alınarak persentil değerlerini kontrol etmeye çalışır. Fakat toplumda genel anlamda uygulanan bu yöntem hatalı sonuçlar verir. Çocuğun gelişiminde, baş çevresi uzunluğu boy ve kilodan daha önemli ve takip edilmesi gereken bir veridir.
Bebek Persentil: Boy Kilo Persentil Hesabı Neden Önemlidir?
Persentil aralıkları belirlenirken, çocuğun cinsiyeti, yaşanılan yerin özellikleri baz alınarak bir tablo hazırlanır. Sonuçta Dünyadaki her milletin kendine has gelişim özelliği vardır. Örneğin Japonların boy ortalaması Dünya ortalamasının altındadır. Bu veriler ışığında oluşan büyüme eğrisindeki gelişim yüzde değerleri bebeğin istenen yeterli fiziksel özelliklerde olup olmadığının bir göstergesidir. 3 aylık erkek bebeğin kilosu kaç olmalı, 6 aylık kız bebeğin boyu kaç olmalı, 12 aylık bir bebeğin baş çevresi kaç olmalı gibi soruların cevapları bebek persentil değerlerine bakarak bulunabilir.
Persentil Hesaplama Nasıl Yapılır?
Uzmanlar, ayda en az 1 kez boy kilo persentil tablosuna bakıp, çocuğun gelişiminin kontrol edilmesini tavsiye ederler. Ayda bir bakılamasa bile 3 ayda bir muhakkak tablo değerleri kontrol edilmeli ve olumsuz bir gidişat söz konusu ise derhal doktora başvurulmalıdır. Unutulmamalıdır ki erken teşhis çoğu zaman hayat kurtarır. Tablonun yatayında çocuğun kaç aylık ya da kaç yaşında olduğunun sayısal değerleri vardır. Bu değerin karşısındaki boy, kilo ve baş çevresi uzunlukları ile çakıştırılarak istenen persentil değerine ulaşılır.
Persentil Tablosu
Persentil tablosunda yorumlanması gereken persentil aralıkları vardır. Bu değerlerin ne anlam ifade ettiğinin bilinçli şekilde öğrenilmesi gerekir. Kulaktan dolma bilgilerle tabloya bakılması yanlış değerlendirmelere sebep olabilir.
- 0-10 arası persentil değeri en düşük aralıktır. Bebeğin gelişiminin diğer çocuklara göre son derece geride olduğu anlamına gelir. Büyümenin çok geride olması teşhisi ile mutlaka doktora başvurmak gerekir.
- 10-25 arası persentil değeri, düşük olarak ifade edilen bir aralıktır. Bu değerler arasındaki bebek de doktora başvurularak durumu takip edilmeli ve periyodik olarak persentil değerleri kontrol edilmelidir.
- 25-75 arası persentil değeri normal aralıktır. Kendi yaş grupları ile kıyaslandığında bebeğin gelişiminin normal aralıkta olduğunu ifade eder. Düzenli ve dengeli bir beslenme ile bu aralıktaki persentil değerleri 3 ayda bir kontrol edilmelidir.
- 75-90 arası persentil değeri yüksek değerde bir aralıktır. Bebeğin yaşıtlarından daha yüksek boy, kilo ya da baş çevresi uzunluğunda olduğunu ifade eder. Doktor desteği ile bebeğin persentil değerlerinin normal seviyeye indirilmesine çalışılır.
- 90-100 arası persentil değeri çok yüksek bir aralıktır. Çocuğun gelişimi yaşıtlarının çok çok üzerindedir. Mutlaka doktor muayenesi ve tedavisi gerektirir. Çocukta obezite gibi beslenme sorunları olabilir.
Çocuk gelişimi incelenirken genellikle 50 persentil değeri baz alınır. Fakat uzmanlar 10-75 arası persentil değerinin normal kabul edilmesi gerektiğini ifade ederler. Çocuğun gelişiminde her ay ve yıla göre persentil değerleri değişir. Bu sebeple persentil kız ve erkek çocuklarında ayrı özelliklere sahiptir.
Bebeğin, gerek gebelik sürecinde gerekse de doğumdan sonra gelişimi cinsiyete göre farklılıklar gösterir. Yapılan bilimsel çalışmalarda erkeklerin boy ortalamasının kızlardan daha yüksek, kilo ortalamasının ise daha düşük olduğu sonucuna varılmıştır. Gelişim esnasında boy ve kilo değerleri farklılıklar gösteren bireyin baş çevresi uzunluğu da farklıdır. Doğal olarak persentil değerinin cinsiyete göre ayrı anlam ifade etmesi bilimsel bir gerçektir. Bu kapsamda değerlendirmenin ancak çocuğun cinsiyetine göre yapılması sonucunda sağlıklı bilgiye ulaşılır.
Erkek Persentil Nasıl Olmalıdır?
Persentil tabloları genellikle 1 aylıktan 3 yaşına kadar ilerleyen değerlerdedir. Bu tablo yardımı ile erkek persentil değerlerinin normal aralıkta olup olmadığı kontrol edilebilir. Eğer bir erkek çocuğun persentil değerleri %10’un altında ya da %97’nin üzerinde ise mutlaka doktora başvurulup durum değerlendirilmelidir.
Kız Persentil Nasıl Olmalıdır?
Kız çocuklarının hangi ayda ya da yaşta hangi boy, kilo ve baş çevresi uzunluğunda olacakları erkeklere göre farklılıklar gösterir. Yani persentil değerleri erkek çocuklardan farklıdır. Bu kapsamda değerlendirilmesi gereken persentil tablolarında yanlış cinsiyet değerlerine bakmak, sonucun yanlış değerlendirilmesine sebep olur. Kız çocuklarının persentil tabloları incelenirken elde edilen değer % 10 değerinin altında ise ya da % 90 değerinin üzerinde ise fiziksel gelişim anlamında bir sorun olduğu değerlendirilerek doktora başvurulmalıdır.
