Doğumdan sonra kadın vücudu yalnızca dış görünüşte değil, iç organlar ve hormon sistemlerinde de büyük bir dönüşüm yaşar. Lohusalık döneminde rahim küçülürken, süt üretimi başlar, hormonlar ise doğum öncesi seviyelere dönmeye çalışır. Özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki ani düşüş, annenin hem fiziksel hem ruhsal dünyasını etkiler; uyku bozuklukları, terleme, baş ağrısı ve cinsel istekte azalma gibi sorunlar görülebilir. Aynı zamanda kadın, anne rolüne adapte olmaya çalışırken yoğun duygusal değişiklikler yaşayabilir. Tüm bu fiziksel ve duygusal dönüşümler, doğum sonrası cinsellik sürecini de doğrudan etkileyebilir. Peki doğum sonrası cinsellik nasıl olmalı?
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr Zeynep Aksu Şit, doğum sonrası cinsel hayat hakkında merak edilen soruları yanıtladı!..
Doğumdan Sonra Cinsel İlişki Nasıl Olmalı?
Doğum sonrası dönem, yeni anneler için zorlayıcı bir yeniden yapılanma sürecidir. Bu yüzden doğum sonrası cinsel hayata dönüş; doğum şekline, iyileşme sürecine, hormonal değişimlere ve çiftin duygusal yakınlığına göre farklılık gösterir. Ancak doğru bilgi, sabır ve anlayışla, doğum sonrası cinsellik hem anne hem de baba için yeniden bağ kurma sürecine dönüşebilir.
Vajinal Doğum Sonrası Cinsellik
Vajinal doğum sonrası cinsellik, hem fiziksel hem de duygusal açıdan dikkat ve özen gerektiren bir süreçtir. Doğumun ardından vajina ve çevresindeki dokularda esneme ve yırtıklar oluşabilir. Epizyotomi uygulanmışsa, dikişli alanın iyileşmesi zaman alabilir. Bu bölgede hassasiyet, ağrı ve şişlik görülebilir.
Doğru hijyen ve dinlenme, vajinal doğum sonrası cinselliğe dönüş sürecini hızlandırabilir. Özellikle ilk haftalarda otururken dikkatli olunmalı, sıcak su banyosu ve perine temizliği ile rahatlama sağlanabilir. Bu etkiler, doğum sonrası cinsellik sürecinde geçici zorlanmalara neden olabilir.
Sezaryen Doğum Sonrası Cinsellik
Sezaryen doğum sonrası cinsellik süreci, annenin fiziksel iyileşme sürecine ve duygusal hazırlığına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Sezaryen doğum yapan kadınlarda ise karın bölgesinde cerrahi bir kesi bulunur. Bu kesi genellikle alt karın bölgesine yatay olarak uygulanır. Dikişlerin iyileşmesi ortalama 2-4 hafta sürer. Ancak iç dikişlerin tamamen toparlanması 2 aya kadar uzayabilir.
Sezaryen doğum sonrası ağır kaldırmaktan kaçınmak, dik pozisyonda oturmak ve yara bölgesini kuru tutmak önemlidir. Enfeksiyon riskine karşı düzenli kontroller ihmal edilmemelidir. Sezaryen doğum yapan kadınlarda aynı vajinal doğum yapanlar gibi düşük östrojen seviyesi bulunduğundan cinsel şikâyetler de benzerdir. Bu nedenle sezaryen doğum sonrası cinsellik için genellikle 1 ila 1.5 ay beklenmesi önerilir. Bazı çiftlerde bu süre 2 aya kadar uzayabilir. Ancak en ideal zamanlama, çiftlerin hem fiziksel hem de duygusal olarak kendilerini hazır hissettikleri andır.
Lohusalık Döneminde Cinsellik
Araştırmacılar kadınların doğum sonrası ortalama 12 hafta içinde gebelikten önceki cinsel ilişki sıklıklarına döndüklerini tespit etmişlerdir. Genel kabul, gebelik öncesi cinsel yaşamları keyifli olan çiftlerin lohusalık ve cinsellik dönemini de uyum içinde ve keyifli geçirdikleri yönündedir.
Öncesinde cinselliği evliliğin mecburiyeti olarak gören, haz almayan kadınların lohusalığı cinsellikten kaçınmayı meşrulaştıran bir dönem olarak algıladıkları ve cinselliği erteledikleri bilinmektedir.
Doğum Sonrası Ne Zaman Cinsel İlişkiye Başlanmalı?
Genel görüş doğum yapmış kadının ruhsal ve fiziksel toparlanmasının 6 hafta (yaklaşık 40 gün) süreceği, yine bu dönemde oluşan yoğun akıntının zorluk oluşturabileceği ve cinselliğin doğum sonrası 40. günden sonra başlayabileceği yönündedir. 40 gün rahim ve vajinanın toparlanması, eski haline dönmesi ve fiziksel yorgunluğun azalması için verilen süredir. Bilimsel olarak doğumdan sonra cinsel ilişkiye yeniden başlanmasıyla ilgili kanıta dayalı kurallar yoktur. Yapılan araştırmalarda kadınların yaklaşık %90’ının altı ayda cinsel ilişkiye yeniden başladıkları, bunlardan %65’i sorun bildirse de sadece %15’inin sağlık hizmeti aldığı gösterilmiştir.
Bu nedenle çiftlerin hem bedensel hem de duygusal olarak hazır hissettikleri anda doğum sonrası cinsellik sürecine adım atmaları önerilir.
Doğum Sonrası Cinsel İsteksizlik Olur mu?
Doğum sonrası cinsellikte ağrı (disparoni) sık rastlanan bir durumdur. Değişen hormonlar cinsel isteği azaltır, uyarılma azalır, uyarılmanın azalması, vajinal ıslanmanın az olmasına ya da hiç olmamasına sebep olacağından birleşmede ağrı olur. Kilo alımı, değişen bedeni nedeniyle estetik kaygıları olan, kendini beğenmeyen kadının eşi tarafından arzulanılmayacağı endişesiyle cinsel yakınlıktan kaçınmasına sık rastlanır. Ağrı deneyiminin yinelenmesi isteksizliği arttırır, istek olmayınca uyarılma ve ıslanma azalacağından kısır döngü sürer gider.
Cinsel isteğin azalması, uyarılma düzeyinde düşüşe ve dolayısıyla orgazm deneyiminde farklılıklara yol açabilir. Bu dönemde annenin yaşadığı fiziksel zorluklara ek olarak duygusal olarak da kendini yetersiz, tükenmiş ya da suçlu hissetmesi mümkündür. Bu nedenle partnerin anlayışlı yaklaşımı, suçlamadan uzak bir iletişim dili kullanması ve kadının kendi hızında iyileşmesine alan tanıması büyük önem taşır.
Anlaşılacağı üzere doğum sonrası cinsellikte ağrı şikayeti çoğunlukla fizyolojiktir ve kendiliğinden hormonların eski düzeyine dönmesiyle düzelir, bu geçici dönemde en önemli kural sağduyulu olmaktır. Medikal ve psikolojik destek alınabilir, kayganlaştırıcıların kullanımıyla ağrı engellenebilir. Bu duygusal ve fiziksel değişimler, doğum sonrası cinsellik konusunda çiftlerin destek almasını gerektirebilir.
Doğumdan Sonra İlk Cinsel İlişkide Ağrı Neden Olur?
Epizyotomi ve laserasyonların (yırtık ve sıyrıkların) tam olarak iyileşmesine bağlı olarak doğum sonrası cinsel ilişki ağrılı olabilir, ayrıca vajina epiteli incedir ve cinsel uyarıyla çok az kayganlaşır. Bunun nedeni vajinal doğumu takiben ovulasyon geri gelene kadar olan hipoöstrojenik (östrojen seviyesinin düşük olması) durumdur. Özellikle emzirmeye bağlı bu düşük östrojen seviyesi bir kaç ay sorun oluşturabilir.
Nadir olarak vajinal doğum yapmış kadınlar doğum kesisi (epizyotomi) bölgesindeki hassasiyet ya da o bölgede oluşmuş bir enfeksiyon nedeniyle birleşmede ağrı yaşayabilirler. Çok daha nadir olarak travmatik yaşantıların doğum ve operasyonlara ikincil olarak vajinismus gelişmiş olabilir, bu durum profesyonel destek gerektirir.
Vajinal doğum yapan kadınlarda sık rastlanan şikayetlerden biri ise doğumdan sonra ilk cinsel ilişkide kanama görülmesidir. Vajinadaki dikişler tam olarak iyileşmeden yaşanan cinsel birliktelik, hem ağrıya hem de dikişlerin zarar görmesine yol açabilir. Bu nedenle epizyotomi yapılan annelerin doktor onayı olmadan ilişkiye başlamamaları önemlidir.
Doğum Sonrası Cinsel Hayatı Konforlu Hale Getirmek için Öneriler
Lohusalık ve doğum sonrası sürecin geçici bir dönem olduğu akılda tutulmalıdır. Gebelik sürecinde yaşanan deneyimler, doğum sonrası cinsellik sürecini de etkileyebilir. Özellikle hamilelikte cinsellik konusunda olumlu deneyim yaşayan çiftler, bu dönemi daha kolay ve uyumlu geçirebilmektedir.
Kadın bu süreçte kaygılarından ve içinde bulunduğu ruh durumundan eşine bahsetmeli ve destek istemelidir. İlişki öncesi memelerin boşaltılması, ağrı ve kuruluk yaşandığı durumlarda gerekirse kayganlaştırıcı jel veya kremler kullanılması önerilir.
Cinsel yaşamın doktorun önerdiği zamanda başlatılması, çok fazla ertelenmemesi yararlıdır. Sorunları konuşmak, gereğinde yardım almak önemlidir. Cinsel ilişki sıklığı hemen eski düzeye gelmeyebilir ancak bunun kalıcı bir işlev bozukluğuna dönüşmesi engellenebilir. Doğumdan bir yıl sonra cinsel yaşamda sorunlar devam ediyorsa cinsel tedavi uzmanından yardım alınması gerekmektedir.
Unutmamalıyız ki doğum sonrası cinsellik, sadece bedensel değil, duygusal uyumla da şekillenen bir süreçtir.
