Bebeklerde Kabızlık Nasıl Geçer?

Bebeklerde Kabızlık Nasıl Geçer?

Bebeklerde kakanın rengi, sıklığı ve yoğunluğu; bebeğin beslenmesi ve genel sağlığı hakkında pek çok şey anlatabilir. Dolayısıyla bu konuda hassas davranılması ve bebeğin dikkatlice gözlemlenmesi önem taşır. Kimi zaman “Bebeğim kabız mı, bebeklerde kabızlık neden olur ve nasıl geçer?” gibi soruların sorulması da gayet olağandır. Kabızlık, bebeğin dışkılama sırasında zorlanıp acı duymasına, huzursuz olmasına, sık sık ağlamasına yol açabilir. Bu durum bebekler için olduğu kadar ebeveynler için de zorlayıcı bir süreçtir. Peki; bebeklerde kabızlık neden olur, nasıl önlenir ve giderilir?

Özet:

Kabızlık Nedir?

Bebeklerde kabızlığı daha detaylı açıklayabilmek için vücuttaki boşaltım sürecinin nasıl geliştiğine ve kabızlığın hangi noktada ortaya çıktığına değinmek yararlı olabilir. 

Tüketilen tüm besinler, önce sindirim sistemi tarafından parçalanır ve vücuda faydalı olabilecek kısımları ayrıştırılıp kana karışır. Daha fazla parçalanamayan besin lifleri ile vücudun ihtiyaç duymadığı ya da zarar görebileceği besin artıkları ise kalın bağırsağa gönderilir. Kalın bağırsak, kendisine ulaşan besinlerdeki faydalı olabilecek sıvıları son kez emer ve vücutta dışkılama refleksi yaratarak boşaltımı sağlar.

Kabızlık, bağırsakların sonundaki rektuma ulaşan dışkıda yeterince sıvı kalmaması durumudur. Yanlış beslenme, yetersiz sıvı alımı, hareketsiz yaşam gibi sebeplerden kaynaklanabilir. Kuru ve sert olan dışkı, anüsten atılmayı bekler ama atılamadıkça rektumdaki sinirlere baskı yaparak ağrıya sebep olur. Bağırsak hareketleri yavaşlar, karın bölgesinde şişlik ve ağrı oluşturur. Boşaltımın gerçekleşememesi hem bebek ve çocuklarda hem de yetişkinlerde huzursuzluk hissi yaratabilir. Kuru dışkının anüsten atıldığı sırada ise çok fazla ıkınma gerekebilir. Bunun sonucunda anüste kanama veya anüs çevresinde tahriş de görülebilir.

Bebeklerde Kabızlık Nedir?

Besinlerin sindirimi ve boşaltımı bebek sağlığında da kritik bir öneme sahiptir. Bebeklerde kabızlık ilk birkaç ay çok yaygın görülen bir durum olmasa da anne sütünden katı gıdaya geçişle birlikte dışkılama sorunlarına rastlanabilir. Anneler, çevrelerindeki diğer bebekler ile kendi bebeklerinin kaka rutinlerini kıyaslayarak da kabızlıktan şüphelenebilir ama tüm bebeklerin bedensel gelişimi aynı olamaz. Bazı bebekler günde birkaç kez kaka yapabilirken bazılarında bu sıklık çok daha az olabilir. Bebeğin düzenli bir rutin oluşturması çok uzun zaman alabilir.

Kabızlık yaşayan bebeklerde gaz sancısı kaçınılmaz olur. Sürekli gergin ve huzursuz olabilir, ağlama nöbetleriyle ebeveynlerinin yaşamını zorlaştırabilirler. Peki, bebeğin kabız olduğundan nasıl emin olunur ve ne yapmak gerekir?

Yeni Doğan Bebeklerde Kabızlık?

Bebek kaç haftalık doğmuş olursa olsun, doğumdan sonraki ilk 28 günlük süreçte “yenidoğan” olarak kabul edilir. Anne karnından ayrılıp yepyeni bir dünyayla karşılaşan ve uyum sağlamaya çalışan bebekler için bu süreç, hem fiziksel hem zihinsel gelişimleri açısından oldukça önemlidir. Bebeğin doğumdan sonraki ilk 24 saat içerisinde mutlaka dışkılaması beklenir. İlk birkaç kaka, siyaha yakın yeşil renkte ve yapışkan bir dokuda olabilir. Bebeğin anne karnında kaldığı süreçte bağırsaklarında biriken bu siyah kakaya “mekonyum” adı verilir. Mekonyum tamamen atıldıktan sonra ise kakanın rengi sarıya döner.

Yeni doğan bebeklerde kabızlık yaygın görülen bir durum değildir. Anne sütü, en önemli probiyotik kaynaklarından biridir ve bebeğin bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Yeni doğan bebekler her emzirmeden sonra dışkılama eğilimi gösterir. Emzirilen daha büyük bebeklerde ise dışkılama haftada bir gibi uzun periyotlarda gerçekleşebilir. Kakanın kıvamı yumuşak kaldığı sürece ebeveynlerin içi rahat olabilir.

Kakanın renginin kahverengi veya yeşile çalması da bir sorun göstergesi olmayabilir. Ancak kakanın kıvamı her zamankinden daha yoğun olmaya başladıysa, bebeğin dışkılarken zorlandığı gözlemleniyorsa veya anüs etrafında kızarıklık, tahriş söz konusuysa en kısa sürede uzman bir hekime danışmak, bebeğin sağlığı açısından en doğru karar olur. Aynı şekilde kakanın normalden daha sıvı olması da ishal belirtisi olabileceğinden bir tıp uzmanına danışmak gerekir.

Bebeklerde Kabızlık Semptomları Nelerdir?

Vücuttaki besin atıklarından kurtulmak, her yaştan insan için fizyolojik bir ihtiyaçtır. Boşaltım gerçekleşmediğinde bir ağrı söz konusu değilse bile huzursuzluk, gerginlik hissedilebilir. Düzenli uyuyamayan ve sık sık ağlayan bir bebekte kabızlıktan şüphelenilebilir. Peki, bebeğin kabız olduğu nasıl anlaşılır?

• Bebeklerin bağırsak hareketliliği rutininin oluşması vakit alır, her bebek farklı bir rutin geliştirebilir. Dolayısıyla kaka yapma sıklığı, bebeklerde kabızlık belirtileri arasında sayılmayabilir ama bezinde her zamankinden daha az kaka görüyorsanız kabızlıktan şüphelenebilirsiniz. Kabızlık sırasında kakanın bağırsaklardan uzaklaştırılması zor ve sancılı olabilir. Bebeğiniz acı duyduğu için bağırsaklarındaki tüm kakayı boşaltamıyor olabilir.
• Kabızlığın en açık belirtisi, kakanın görüntüsüdür. Kuru, sert bir görüntüsü varsa bebeğinizin kabız olduğunu anlayabilirsiniz. Ayrıca bebek dışkılamakta zorlandığı ve ıkınmaya ara verdiği için kaka küçük çakıl taşları gibi bir görüntüye de sahip olabilir. Yumuşak bir kaka ise kabızlık ihtimalini ortadan kaldırır.
• Bebeğin dışkısında gözlemlenen kan ve mukus da kabızlık belirtisi olabilir. Kuru kakanın geçişi sırasında rektum ve anüs arasındaki kanalın veya anüsün tahriş olması sonucunda bebeğin bezinde kan gözlemlenebilir. Kan ve mukus, ayrıca bebeklerde görülen bir besin alerjisi olan “proktokolit”in de göstergesi olabileceği için uzman hekim desteği almak gerekir.
• Yumuşak kıvamlı kakanın boşaltılması, bebekleri rahatsız etmeyebilir ama kabızlıkta bebeğin yaklaşık 10 dakika boyunca ıkındığını, ağrı ve sancı çektiğini gözlemleyebilirsiniz. Bu durumda bebeğin dışkılamayı tamamlaması çok uzun sürer.
• Ağrılı dışkılama süreci, bebeklerde dışkılamayı reddetmeye ve ertelemeye sebep olabilir. Bebeğinizin dışkılama belirtileri gösterdiğini, ağrı yaşadığını ama dışkılamadığını gözlemliyorsanız kabızlıktan şüphelenebilirsiniz. Tuvalet alışkanlığı kazandıktan sonra tuvalet rutinlerini reddetmesi de bebeğin kabızlık semptomları yaşadığı anlamına gelebilir.
• 1 yaşından büyük bebek ve çocuklarda kuru kakanın boşaltımı sırasında bağırsaklardaki sıvı birikintileri de taşabilir. Bebeğin bezinde ya da kıyafetlerinde görülen sıvı kaka, kabızlık göstergesi olabilir.
• Bağırsakların tamamen boşaltılamaması sonucu bebekte gaz ve şişkinlik oluşur. Bebek ağrılı kramplar yüzünden sık sık ağlayabilir. Sürekli gaz sancısı yaşayan, ağlayan ve huzursuz olan bebeklerde kabızlık ihtimalinden emin olmak için kakanın gözlemlenmesi gerekir.
• Bebeklerde en sık görülen kabızlık belirtilerinden bazıları da bebeklerde iştahsızlık, kusma ve kilo kaybıdır. Sindirim ve boşaltım sistemleri birbirleriyle ilintilidir, birbirini takip eder. Boşaltım gerçekleşmediğinde bebeklerde iştah kaybı ve sık sık kusma görülebilir. Bebek beslenmeyi reddedebilir ya da normalden daha az besin alabilir.
  

Bebeklerde Kabızlık Neden Olur, Sebepleri Nelerdir?

Kabızlık bebekler ve ebeveynler için çok zorlayıcı olabilir. Önleyebilmek ya da giderilmesini sağlamak içinse kabızlığın sebeplerini bilmek gerekir. Bebeklerde kabızlık, genellikle bebeğin beslenme biçiminden veya gelişim sürecindeki tecrübelerinden kaynaklanır. Bebekler her ne kadar konuşamasalar da dikkatli izlendiklerinde hangi sorunu neden yaşadıkları kolayca anlaşılabilir.

• Bebekler ilk altı ay, sadece anne sütüyle beslenir. Anne sütü oldukça besleyicidir, vücut bazen tamamını emebildiği için bağırsakların sık sık çalışmasına gerek kalmaz. Bu dönemde kabızlık da nadir görülür ve sebebinin anlaşılması için mutlaka uzman bir hekime danışmak gerekir.
• Altı ay sonra ek gıdalara geçişle birlikte vücudun sindirim ve boşaltım sistemi yeni bir deneyimle karşılaşır ve beslenme rutinine eklenen yeni gıdaları tanıyıp onlara alışması gerekir. Bu dönemde kabızlık yaşanması gayet yaygın bir durumdur.
• 6. ay itibarıyla bebeğe verilen devam sütlerinin ve mamalarının doğru şekilde hazırlanması gerekir. Mama paketlerinde önerilenden farklı ölçüler tercih etmek ya da paketten çıkan ölçekli kaşıklar yerine başka bir kaşık kullanmak, bebeğin susuz kalmasına ve kabız olmasına yol açabilir.
• Kabızlığın en temel sebebi, sıvı yetersizliğidir. Uzman hekimler, bebeklerin ilk iki yıl anne sütüne devam etmesini önerir. Anne sütü, bebeğin yeterli sıvı almasına yardımcı olur. Ayrıca meyve ve sebze gibi besinler de bebeğe su kazandırır. Beslenme rutininde yeterince sıvı kaynağı bulunmadığında ise bağırsaklarda zor ilerleyen, kuru ve sert bir dışkı oluşur.
• Soğuk algınlığı, boğaz enfeksiyonu gibi ateşli hastalıklar, vücudun terleme yoluyla her zamankinden daha fazla su kaybetmesine yol açar. Ayrıca iştahsızlığa sebep olup bebeğin besinlerle yeterince sıvı almasını da engelleyebilirler. Bu durum da kabızlığın oluşmasına zemin hazırlar.
• Lifli gıdalar, bünyelerinde su tutabilir ve bu sayede dışkının daha hacimli, daha yumuşak olmasını sağlar. Düzenli bağırsak hareketliliği için her gün doğru oranda lif tüketmek gerekir. Bebeklerin beslenme rutininde yeterince lif bulundurulmadığında kuru dışkılama ve kabızlık ihtimali artar.
• Kabızlığın yaygın görülen bir sebebi de tuvalet eğitiminin bebek için fazla baskılayıcı ve zorlayıcı olmasıdır. Lazımlığa veya tuvalete yönlendirilirken üzerinde baskı hisseden bebekler, dışkılama ihtiyacını erteleyerek kabız olabilir. Ayrıca taşınma, yeni bir kardeş sahibi olma gibi bebeği huzursuz edecek deneyimler de kabızlığa sebep olabilir.

Bebeklerde kabızlık, bazen farklı sağlık sorunlarından da kaynaklanabilir. Oldukça nadir görülen bu duruma örnek olabilecek birkaç sağlık sorunu aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Bebeğin sinir sisteminde oluşan bazı nörolojik problemler,
• Tiroid bezlerinden kaynaklanan sağlık problemleri,
• Doğumdan kısa bir süre sonra uygulanacak topuk kanı testiyle kolayca teşhis edilebilen kistik fibroz,
• Nadir görülen bazı bağırsak hastalıkları.

Bebeklerde Kabızlığın Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Bebeğinizin sancılı bir kabızlık süreci yaşamamasını istiyorsanız alabileceğiniz birkaç tedbirle bu ihtimalin önüne geçebilirsiniz. İşte, bebeklerde kabızlığı önlemek için yapabilecekleriniz…

• Bebeğinizin alması gereken günlük su miktarını tükettiğinden emin olun.
• Anne sütü alamayan bebekler için geliştirilmiş formül mamaları, paket üzerinde verilen ölçülere uygun şekilde hazırlayın. Ek gıda niteliğindeki mamalara pirinç, pirinç unu gibi ilave besinler eklemeyin.
• Lif tüketiminin kabızlığın önlenmesinde büyük bir rolü vardır. Bebeğiniz katı gıdalara başladığında öğünlerine karpuz, kayısı, elma gibi meyveler ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler ekleyin.
• Bebekler uzun süre yattıkları için bağırsak hareketliliği kazanmaları zaman alır. Kabızlık ihtimalini azaltmak istiyorsanız bebeğinizin karnına birkaç damla masaj yağıyla nazikçe masaj yapabilir ve bu sayede dışkının bağırsakta ilerlemesine yardımcı olabilirsiniz.
• Bebeğinizin fiziksel aktivite kazanması için onu sırtüstü yatırıp bacaklarını bisiklete biniyormuş gibi hafifçe hareket ettirebilirsiniz. Bu yöntem de bebeklerde bağırsak hareketliliğini destekler.
• Bebeğinize tuvalet eğitimi verirken bununla ilgili kötü hissetmemesi için nazik olmaya ve onu anlamaya çalışın. Özellikle erkek çocukların dışkılama rutini edinebilmesi için tuvalete ya da lazımlığa oturma alışkanlığı kazanması önemlidir. Oturdukları esnada ayakları yere dik bir şekilde basarsa çok daha rahat olabilirler, bunun için ayaklarının altına bir basamak yerleştirebilirsiniz.

Bebeklerde Kabızlık Nasıl Geçer, Nasıl Giderilir?

Kabızlık bebeğinizin ve sizin hayatınıza bitmek bilmeyen gaz sancılarıyla, uzun uykusuz gecelerle ve ağlama nöbetleriyle girebilir. Sebebini anlayıp birkaç basit adımı gerçekleştirdiğinizde onu kolayca geride bırakabilir ya da bazen doktor desteğine ihtiyaç duyabilirsiniz. Peki, bebeklerde kabızlığın geçmesi için neler yapılabilir?

1 - 1.5 Aylık Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

Bebekler katı gıdaya geçmeden önceki süreçte sadece anne sütüyle beslenerek yeterli sıvıyı alırlar. 0-6 ay arasında bebeklerin anne sütünden veya formül sütten almaları gereken sıvı miktarı yaklaşık 700 ml’dir. Bu dönemde bebek kabız olduysa yeterince emmiyor ve beslenmiyor olabilir. 1-1,5 aylık bir bebek düzenli ve yeterli miktarda anne sütü aldığı hâlde kakası normalden daha katı kıvamdaysa atılabilecek en sağlıklı adım, uzman bir hekimin tavsiyelerini almaktır.

3 Aylık Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

3 aylık bebeklerin de henüz katı gıdaya geçmedikleri için kabızlık yaşama ihtimalleri düşüktür. Bu dönemde anne sütü yetersiz kalırsa doktor tavsiyesiyle formül sütlere geçilebilir ve bu sütlerin doğru ölçülerde hazırlanmaması, bebekte kabızlığa sebep olabilir. Ürün paketi üzerindeki ölçüler dikkate alındığında kabızlık da giderilir.

Ayrıca birkaç damla zeytinyağı ya da masaj yağıyla bebeğin karnına masaj yapmak ve bisiklet egzersizini tekrarlamak da bağırsakların boşaltılmasına yardımcı olur. Bebeğin ılık suyla yıkanması da bağırsak hareketliliğini destekler.

6 Aylık Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

Vücut, 6. ay itibarıyla başlanan ek besinlere ve katı gıdalara alışırken kabızlık oluşabilir. Bu, oldukça sık karşılaşılan bir durumdur ve doğru beslenme rutinleri uygulandığında kendiliğinden geçer. Bu dönemde bebeğe taze meyve ve sebze püreleri, çorbalar, taze sıkılmış meyve suları verilerek vücutlarının ihtiyaç duyduğu lif ve sıvı miktarı karşılanabilir. Muz, bebeklerde kabızlık yapabilen bir meyve olduğu için bu dönemde verilmemelidir.

Karın masajı, ılık banyo ve bisiklet egzersizi yöntemleri de kabızlığın giderilmesinde size yardımcı olacaktır. Kabızlığı bu yöntemlerle birkaç gün içinde gideremediyseniz bebeğinizin doktoruna veya eczacınıza danışarak gliserin fitili de kullanabilirsiniz. Müshil ve lavman kullanmadan önce mutlaka uzman bir hekime danışmalısınız.

7 Aylık Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

Tıpkı 6. ayda olduğu gibi 7 aylık bebeklerde de düzenli beslenme, yeterli sıvı ve lif alımı, fiziksel aktivite, masaj ve ılık banyo yöntemleri kullanılabilir. Kabızlık bebeğin yanlış beslenmesinden ya da hareketsizliğinden kaynaklanıyorsa bu yöntemlerle giderilebilir. 3 günden uzun süren kabızlık için doktor tavsiyesi almanız önerilir.

8 Aylık Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

8-12 ay arası bebeklerde de kabızlığın çözümü bol sıvı tüketimi ve lifli gıdalardır. Bebeğiniz taze sıkılmış meyve suları, meyve ve sebze püreleri, bolca su tükettiğinde birkaç gün içerisinde daha yumuşak ve kolay dışkılamaya başlayabilir. Bu dönemde hareketlenen bebeğinizin daha fazla fiziksel aktivite kazanması için onunla oyunlar oynayabilir, yürümeye başladıysa elinden tutarak evde gezdirebilirsiniz. Yürümek, bağırsak hareketliliği için oldukça destekleyicidir.

1 Yaş Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

Bebeklere ancak 1 yaşından sonra verilebilen inek sütü, kabızlığa yol açabilen besinler arasındadır. Bebeğinizde kabızlık belirtileri görüyorsanız pilav ve makarna gibi yüksek karbonhidratlı yiyecekleri, inek sütünü, muzu ve yağlı besinleri rafa kaldırmalısınız. Kabızlık giderilene kadar meyve ve sebze ağırlıklı öğünler hazırlayabilirsiniz. Bol sıvı tüketimi, her yaşta olduğu gibi 1 yaşındaki bebeklerde de kabızlığın giderilmesinde ilk seçenektir.

2 Yaş Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

2 yaşında veya daha büyük çocuklarda da kabızlığı gidermek için bol sıvı ve lifli gıda formülü uygulanmalıdır. Yine muz, inek sütü, yüksek yağlı ve karbonhidratlı besinlerden kaçınmak faydalı olur. Çocuğun bu süreçte kendini stres altında hissetmemesi için onunla konuşulup kabızlığın sık rastlanan ve geçici bir sorun olduğu anlatılabilir.

Bebeklerde kabızlık kaç gün sonra tehlikeli olur?

Sadece anne sütüyle beslenen bebeklerin dışkılama sıklığı bazen bir haftayı bulabilir ama bebeğiniz katı gıdalar aldığında da 2-3 gün hiç dışkılamadıysa mutlaka bir doktora danışmanız önerilir. Kabızlıkla birlikte aşağıdaki durumların gözlemlenmesi de bebeğinizin doktora ihtiyacı olduğunu gösterir:

• Yoğun sancı ve dışkılama zorluğu,
• Bezde ya da dışkıda kan,
• Yüksek ateş,
• Kusma,
• Karın bölgesinde şişlik,
• Kilo kaybı

Ayrıca yeni doğan bebeklerde mekonyumun ilk 24 saat içerisinde atılmaması da bebek için riskli olabilir ve doktor müdahalesi gerektirir.

Kaynakça

1. https://www.pregnancybirthbaby.org.au/constipation-in-babies
2. https://www.nationwidechildrens.org/conditions/constipation-infant
3. https://www2.hse.ie/conditions/constipation-children/constipation-in-babies-0-to-6-months/
4. https://www.rch.org.au/clinicalguide/guideline_index/Constipation/
5. https://www.nhs.uk/conditions/baby/health/constipation-in-children/
6. https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/diapers-clothing/Pages/Infant-Constipation.aspx
7. https://medlineplus.gov/ency/article/003125.htm
8. https://www.nhs.uk/start4life/baby/feeding-your-baby/bottle-feeding/bottle-feeding-challenges/constipation-and-bottle-feeding/
9. https://www.webmd.com/parenting/baby/baby-constipation
10. https://www.rch.org.au/clinicalguide/guideline_index/Constipation/

‘’İçerik bilgilendirme amaçlıdır, tedavi ya da tedaviye yönelik sağlık hizmeti bilgileri içermemektedir. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.’’